Ilk olarak anne karninda 11. haftada basladigi bilinen esneme, gun icinde vucudun degisik kosullara bagli olarak gereksinim duydugu oksijen gereksinimi karsilamak uzere ortaya cikar. Ozellikle beyin, kalp kasi ve cizgili kaslarin oksijen ihtiyacini karsilamak icin kandaki oksijen oraninin dusmesi sonucun da esneme devreye girer.
 
Organizmanin artan oksijen ihtiyaci esneme ile karsilanmaya calisilir. Direk olarak uyku ile iliskisi varsada sanildigi gibi uykuya hazirlayici olmak yerine tam tersi uykuyu bastirmak ve beyni uyanik tutmak icin ortaya cikan fizyolojik bir olaydir.
 
Esnemenin yalnizca insanlara ozgu degildir. Kuslar, memeliler ve bazi surungenlerde esneyebilmektedir. Arastirma sonuclarina gore esnemenin birincil amaci beyin sicakligini kontrol altina almaktir. Serinleyen beyin daha iyi calismaktadir. Papaganlar uzerinde esneme analiz edildiginde artan sicaklik, yuksek sicaklik ve kontrollu sicaklik gibi degisik haller-de ortam sicakligi arttirildiginda papaganin esnemesininde iki kat arttigi gozlenmistir. Arastirmacilar, esnemenin kuslar ve memeliler icin radyator gibi calistigina inaniyorlar. Atmosferdeki hava beyinden ve vucut sicakligindan daha soguk olursa, beyini serinletir ve hatta kan akisini degistirir. Yeni bulgular ayni zamanda yorgun insanlarin nicin sik sik esnedigini de acikliyor. Yorgunluk ve uykusuzlugun esnemeyi harekete gecirerek beyin sicakligini artirdigi goruldu. Esnemenin beynin uyku halinden uyaniklik donemine gecerken bu gecici hallerini kolaylastirdigi goruldu.
 
Esnemeyi duzenleyen merkez beynin hipotalamus bolumunde yer alir. Hipotalamus duygularin disa vurumun da onemli bir merkezdir. Esnemenin duygularla iliskisi vardir. Fiziksel zorlanma sonunda, can sikici olaylar karsisinda ve duragan durumlarda hipotalamusa ulasan bilgiler esnemenin olusmasini saglar.
 
Istemli hareket merkezinin uyarisi sonucun da cizgili kaslar, yuz kaslari, kaburgalar arasindaki kaslar ve diyafram adalesi gerilerek esneme ortaya cikar. Organizmanin oksijen ihtiyaci karsilamak icin ortaya cikan esnemenin bastirilmamasi gerekir. 
 
Bilim adamlari bilerek ya da bilmeyerek yapilan esnemenin bedenin sekse davet anlaminda bir cagri olusturdugu iddia etmektedirler. Empati kabiliyeti yuksek kisilerde daha fazla gorulen esnemenin digerlerine gecebilen psikolojik bir olgu oldugu bilinmektedir.
 
Mustafa Kartal